Alfabet ewaluacji - K jak kategoria jednostki naukowej

Tylko do końca roku wpłynąć możemy na wynik kolejnej ewaluacji. Ocena rozpocznie się w 2022 roku i obejmie lata 2017-2021. Od jej wyniku zależy bardzo wiele. Na ostatniej prostej przypominamy kluczowe założenia ewaluacji.

Kompleksową informację dotyczącą I, II i III kryterium ewaluacji znaleźć można na specjalnie w tym celu utworzonej stronie internetowej https://ewaluacja.umw.edu.pl/ 

Alfabet ewaluacji:

„K” jak kategorie jednostek naukowych. Przyznawanie kategorii krok po kroku

Kompleksowa ocena jednostek naukowych jest dokonywana przez Komisję Ewaluacji Nauki (KEN).

Na podstawie informacji wprowadzonych do systemu POLon algorytm optymalizujący dokonuje, w sposób zapewniający uzyskanie maksymalnego wyniku, wyboru osiągnięć naukowych, stanowiących podstawę oceny poziomu naukowego działalności naukowej w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych, prowadzonych przez ewaluowany podmiot w ramach danej dyscypliny naukowej.

Wpływ na kategorię mają jeszcze dwa pozostałe kryteria ewaluacji tzw. II – efekty finansowe i III – ocena wpływu.

Ewaluacja jest oceną wielokryterialną (obejmuje trzy kryteria), więc do porównania ocenianego w danej dyscyplinie podmiotu z wartościami referencyjnymi stosuje się algorytm, który uwzględnia wagi przypisane poszczególnym kryteriom ewaluacji. Wagi te są zróżnicowane w zależności od dziedzin nauki.

Ewaluacja przeprowadzana w 2022 r. obejmuje okres 5 lat. KEN podejmuje uchwałę w sprawie kategorii naukowych proponowanych dla ewaluowanych podmiotów w poszczególnych dyscyplinach naukowych do 15 czerwca roku, w którym ewaluacja jest przeprowadzana. Minister, biorąc pod uwagę uchwałę KEN, przyznaje podmiotom kategorie naukowe A+, A, B+, B lub C.

Ostateczne oceny KEN są podstawą przyznania przez ministra nauki i szkolnictwa wyższego następujących kategorii naukowych:
 
•    A (poziom bardzo dobry);
•    B (poziom zadowalający z rekomendacją wzmocnienia działalności);
•    C (poziom niezadowalający)

Prestiżową kategorię A+ otrzymują tylko nieliczne jednostki spośród tych, które spełniają wymagania kategorii A w ramach danej grupy wspólnej oceny. 
Kategoria ta będzie przyznawana podmiotom, których działalność wyróżnia się najwyższą jakością, a ich osiągnięcia są porównywalne z wiodącymi europejskimi ośrodkami naukowymi. Aby wyłonić takie podmioty, trzeba przeprowadzić dodatkową ocenę ekspercką.
Poddane takiej ocenie zostaną podmioty, których działalność naukowa w danej dyscyplinie naukowej:
•    zostanie zaliczona do kategorii naukowej A;
•    uzyska w zakresie kryterium poziomu naukowego prowadzonej działalności (kryterium I) ocenę o wartości nie niższej niż próg procentowy ustalony przez KEN w stosunku do najwyższej oceny w danej dyscyplinie naukowej.

Próg ten zostanie ustalony dla każdej dyscypliny naukowej. Będzie wynosił co najmniej 80% najwyższej oceny uzyskanej przez podmioty.

KEN uwzględni także pozycję nauki polskiej w danej dyscyplinie określaną na podstawie wskaźników bibliometrycznych. Dzięki temu w dyscyplinach, w których polska nauka reprezentuje wysoki poziom na tle standardów międzynarodowych, będzie można uwzględnić w dodatkowej ocenie więcej podmiotów niż w dyscyplinach, w których poziom ten jest niższy.

Kategoria na wagę złota

Poszczególnym dyscyplinom przyznawane są kategorie naukowe. To od nich zależą uprawnienia do prowadzenia studiów, szkół doktorskich, nadawania stopni i tytułów. A także kwota subwencji, czyli środków finansowych, które jednostki naukowe otrzymują z budżetu państwa. Rozporządzenie ewaluacyjne jest więc kluczowe w całym systemie zreformowanego szkolnictwa wyższego i nauki.

Uzyskana kategoria ma duży i bezpośredni wpływ na wysokość otrzymywanych przez jednostkę dotacji, czyli środków finansowych przeznaczonych na utrzymanie potencjału badawczego, rozwój młodej kadry i działalność dydaktyczną. To także świadectwo rangi jednostki jako ośrodka badawczego, co ma swoje przełożenie w tworzeniu konsorcjów ubiegających się o pozyskiwanie wysokich środków na badania naukowe.

Uprawnienia wynikające z danej kategorii:

Kategoria A, A+
•    może utworzyć jednolite studia magisterskie na kierunku przyporządkowanym do dyscypliny, o której mowa w ust. 1, albo dyscypliny wiodącej, w której posiada kategorię naukową A+ albo A
•    Uczelnia akademicka posiadająca kategorię naukową A+ albo A w co najmniej 4 dyscyplinach zawierających się w co najmniej 2 dziedzinach może prowadzić indywidualne studia międzydziedzinowe.

Kategoria A+, A, B+
•    uczelnia akademicka prowadzi studia pierwszego stopnia oraz studia drugiego stopnia lub jednolite studia magisterskie.
•    uczelnia akademicka może prowadzić kształcenie doktorantów.
•    pozwolenie na utworzenie studiów na kierunkach lekarskim lub lekarsko-dentystycznym 
•    uprawnienie do nadawania stopnia doktora w dyscyplinie 

Przyznawanie kategorii naukowych
Kategorie przyznaje minister przy pomocy KEN. Komisja Ewaluacji Nauki podejmuje uchwałę w sprawie kategorii naukowych na podstawie wyników przeprowadzonej ewaluacji, czyli:
•    wyników porównania danego podmiotu z wartościami referencyjnymi,
•    wyników dodatkowej oceny kandydatów do kategorii A+,
•    wyników oceny działalności naukowej na rzecz obronności i bezpieczeństwa państwa, która jest objęta ochroną informacji niejawnych.
Komisja Ewaluacji Nauki (KEN) określi propozycję kategorii naukowej (A, B+, B albo C) dla działalności naukowej podmiotu prowadzonej w ramach każdej dyscypliny naukowej. Zrobi to na podstawie ocen przyznanych za poszczególne kryteria, a także zestawów wartości referencyjnych.

Ocena ekspercka
Celem oceny będzie stwierdzenie, czy osiągnięcia wskazane przez poszczególne podmioty są na poziomie zbliżonym do osiągnięć wiodących europejskich ośrodków naukowych. Kategorię naukową A+ będą mogły otrzymać te podmioty, których działalność naukowa jest znana i ceniona w środowisku naukowym za granicą.