Adipokiny: ogniwo łączące otyłość z chorobami zapalnymi skóry
Hidradenitis suppurativa (HS) jest zapalną chorobą skóry dotykającą 0,4%-1% populacji. Dotyczy ona przede wszystkim młodych dorosłych, po okresie dojrzewania i lokalizuje się głównie w fałdach skórnych oraz okolicach pachowych, pachwinowych i pośladkowych, a także okolicy anogenitalnej. HS charakteryzuje się tworzeniem guzków i guzów zapalnych, ropni, oraz drenujących przetok, które w przebiegu choroby ulegają bliznowaceniu. Ze względu na swój ciężki przebieg, powoduje znaczne pogorszenie jakości życia, a także łączy się z poważnymi problemami socjoekonomicznymi, częstszym występowaniem stygmatyzacji, lęku, depresji, zaburzeń seksualnych, a także myśli i działań samobójczych. O tym jaka jest rola systemowa prozapalnych adipokin (leptyna, rezystyna) wydzielanych przez białą tkankę tłuszczową w rozwoju choroby, opowiada lek. Piotr Krajewski, jeden z ambasadorów Uniwersytetu Przyszłości UMW.
Monika Szymańska-Antosiak
Patogeneza HS nie jest do końca poznana, dowiedziono jednak, że styl życia może mieć znaczący wpływ na rozwój i przebieg tego schorzenia. Jednym z najczęściej wymienianych zaburzeń towarzyszących HS, które dotyczący aż 50% pacjentów, jest otyłość. Związek i zależności pomiędzy zwiększoną masą ciała, a rozwojem i ciężkim przebiegiem choroby są najprawdopodobniej dwukierunkowe. Z jednej strony otyłość jako subkliniczny, przewlekły stan zapalny prowadzi do nadekspresji wielu cytokin prozapalnych (m.in. IL-6, IL-17, IL-12, IL-23, TNF-α, IL-10 i IL-11), które odgrywają rolę w procesie powstawania zmian skórnych – wyjaśnia lek. Piotr Krajewski z Katedry i Kliniki Dermatologii, Wenerologii i Alergologii UMW.
Otyłość prowadzi także do zwiększonego tarcia fałdów i mechanicznych urazów, a także zmian flory bakteryjnej skóry. Z drugiej strony stan zapalny wynikający z HS prowadzi do zwiększenia insulinooporności, a dolegliwości bólowe zmniejszają aktywność ruchową pacjentów, co skutkuje rozwojem otyłości. Udowodniono, że wysokie BMI jest związane z częstszym występowaniem HS i że powrót do średniej masy ciała może zmniejszyć to ryzyko. Wykazano także, że miejscowa, skórna, biała tkanka tłuszczowa (dWAT) bierze udział w różnych mechanizmach, takich jak modulacja odpowiedzi immunologicznej skóry, wzrost mieszków włosowych, starzenie się skóry oraz gojenie się ran i rozwój blizn.
- Należy także podkreślić, że tkanka tłuszczowa jest wysoce aktywnym, dynamicznym narządem wewnątrzwydzielniczym, a poprzez produkowane i wydzielane adipokiny, wykazuje rozbudowane funkcje fizjologiczne w procesie regulacji narządów i tkanek. Adipokiny są biologiczne aktywnymi cząsteczkami sygnałowymi (cytokinami) stanowiącymi ogniwo łączące układ wewnątrzwydzielniczy i odpornościowy. Odgrywają ważną rolę w metabolizmie insuliny i glukozy, homeostazie naczyń, a także regulacji układu odpornościowego. Ponadto brak równowagi między adipokinami przeciwzapalnymi i prozapalnymi jest odpowiedzialny za dysfunkcję naczyń i śródbłonka, naciek komórek układu odpornościowego, a następnie za miejscowy i ogólnoustrojowy stan zapalny. Taki brak równowagi był dotychczas opisywany w astmie, chorobach zapalnych jelit, a także łuszczycy i atopowym zapaleniu skóry – wyjaśnia Krajewski.
Istnieją pojedyncze doniesienia opisujące zaburzenia ekspresji adipokin u pacjentów chorujących na HS. Według badań, stężenia adipokin prozapalnych (takich jak rezystyna, leptyna) u chorych z HS były znacząco wyższe niż u zdrowych ochotników, pacjentów otyłych lub pacjentów chorujących na łuszczycę. Ponadto obserwowano, że stężenie rezystyny i leptyny wzrastało wraz ze wzrostem wskaźnika masy ciała (BMI). Odwrotne wyniki obserwowano dla adipokiny przeciwzapalnej jaką jest adiponektyna. Pacjenci z HS mieli znacząco niższe stężenia adiponektyny niż pozostałe grupy, a jej stężenie korelowało negatywnie z BMI. Wyniki te wskazują na zaburzenia ekspresji adipokin w przebiegu HS i mogą być dowodem na udział tkanki tłuszczowej w patomechanizmie choroby.
Celem mojego projektu jest poszerzenie wiedzy na temat zaburzeń adipokin u chorych na hidradenitis suppurativa. W pierwszym etapie badań pacjenci z HS zostaną podzieleni na dwie grupy ze względu na występowanie otyłości. Następnie u obydwu grup oznaczony zostanie panel adipokin pro i przeciwzapalanych, a wyniki stężeń zostaną porównane między grupami chorych na HS i grupą kontrolną. Dalsza analiza będzie obejmowała także zaburzenia gospodarki lipidowej i węglowodanowej, z uwzględnieniem insulinooporności, a także czasu trwania, nasilenia i metod leczenia hidradenitis suppurativa i ich korelację ze stężeniami wybranych adipokin - tłumaczy naukowiec.
- W przyszłości planujemy poszerzyć badania o pomiar stężeń adipokin (m.in. obestatyna, visfatyna, iryzyna, nesfatyna-1, grelina, czy omentyna-1) i ekspresji ich receptorów w skórze zmienionej chorobowo, a także ustalić, czy leczenie stanu zapalnego w przebiegu HS wpływa na ich poziom. Mamy nadzieję, że wyniki naszych badań zwiększą dotychczasową wiedzę na temat dwukierunkowych powiązań HS z otyłością, a także staną się podstawą do promocji zdrowego stylu życia u tych pacjentów jako swoistego leczenia i profilaktyki nawrotów choroby. Uważamy, w związku z niewielką skutecznością obecnego leczenia miejscowego i systemowego, a także bardzo wysokich kosztów leczenia biologicznego, takie rekomendacje mogłyby pomóc pacjentom utrzymywać chorobę w jej łagodnym stadium – kończy Krajewski.