Z okazji Świąt
Bożego Narodzenia i Nowego Roku 2004 proszę przyjąć
najserdeczniejsze życzenia zdrowia, radości pomyślności.
Te - w naszej tradycji - bardzo rodzinne Święta są wyjątkową, niekiedy jedyną, okazją do spotkań w gronie bliskich,
dla których jakże często nie znajdujemy czasu; pozwalają, choć na krótką chwilę, oderwać się od codziennej rzeczywistości.
Nowy Rok niesie zawsze nadzieję na lepszą przyszłość,
sprzyja podejmowaniu licznych zobowiązań,
snuciu perspektywicznych życiowych planów.
Społeczności akademickiej naszej Uczelni życzę gorąco, aby świąteczno-noworoczny okres wypoczynku napełniał nas wszystkich radością i optymizmem, przysparzał sił do dalszych działań, sprawił, abyśmy mogli z większą wyrozumiałością i cierpliwością wsłuchiwać się w głos bliźniego, dostrzegać potrzeby innych i odnosić życzliwie do ich problemów.
Rektor
Jego Magnificencja
prof. dr hab. Leszek Paradowski
Rektor Akademii Medycznej
im. Piastów Śląskich
we Wrocławiu
Zarząd Fundacji Crescendum Est - Polonia uprzejmie zawiadamia, że Rada Fundacji podjęła uchwałę nr 11/R/2003 w dniu 22 października 2003 roku o otwarciu VIII Konkursu o stypendium Fundacji Crescendum Est - Polonia.
Stypendia przyznawane przez naszą Fundację mają służyć realizacji marzeń edukacyjnych polskiej młodzieży, w szczególności poprzez finansowanie studiów w najlepszych uczelniach zagranicznych.
Zapraszamy do udziału w Konkursie o stypendium Fundacji Crescendum Est - Polonia młodych ludzi, będących obywatelami polskimi, posiadającymi w Polsce stałe miejsce zamieszkania.
Warunkiem zakwalifikowania wniosku do rozpatrzenia w ramach VIII Konkursu o stypendium jest złożenie do 31 grudnia 2003 roku wypełnionego kwestionariusza aplikacyjnego wraz z kompletem załączników. Kwestionariusz ten wraz z załącznikami jest dostępny na stronie www.crescendumest.pl
Informujemy, że umowa o stypendium podpisywana z laureatami Konkursu przewiduje zobowiązanie zwycięzcy do podjęcia pracy na terenie Rzeczypospolitej Polskiej i przepracowania co najmniej 5 lat. Gwarancją wypełnienia tego zobowiązania jest podpis na wekslu in blanco. W przypadku niewykonania tego postanowienia, stypendysta będzie zmuszony zwrócić 5-krotną wartość otrzymanego stypendium.
Uprzejmie zapraszam wybitnych studentów i młodych absolwentów tutejszej Alma Mater do udziału w VIII Konkursie o stypendium Fundacji Crescendum Est - Polonia.
Konkurs ten zostanie rozstrzygnięty do dnia 15 kwietnia 2004 roku.
Łączę wyrazy szacunku i poważania
Prezes Zarządu
Krzysztof Laskowski
AMEE 2004
Edinburgh UK - 5-8 September 2004
Provisional Programme
Edinburgh UK - 5-8 September 2004
Provisional Programme
Dear Dean
As a medical school Dean, we hope you will be interested in the enclosed copy of the provisional programme for AMEE 2004 in Edinburgh. If you would like more copies please let us know. We hope you may be able to participate, but if not, maybe you could pass this on to someone in your faculty who may like to attend.
The AMEE Conference this year is designed to be of interest to a wide range of professions, and is based around seven main themes.
New features this year include: Spotlight topics with the key take-home messages; 'meet the expert' sessions, and an AMEE Fringe - provocative or idiosyncratic presentations that may not be considered 'mainstream' medical/healthcare professions education. The programme has been colourdcoded throughout to help you select sessions of particular relevance.
There is plenty to choose from with:
Pre-conference Workshops: 24 half day and full day workshops on Sunday 5 September, most of which are at Edinburgh University Medical School. Two take place outside Edinburgh - one at the Clinical and Surgical Skills Centres in Dundee, and another at the Scottish Simulation Centre in Stirling;
Four Plenaries in which you can hear from world-class speakers both within and outside the field of medical/healthcare professions education. Gilly Salmon is a leading writer and speaker on e-learning; Roger Schank is one of the world's leading researchers on Al and cognitive theory; Edward de Bono, leading management guru, needs a little introduction. We look forward to hearing how concepts in management may be relevant to healthcare professions education.
Six Symposia plus an Educational Cornucopia - another new feature this year.
In addition there will be the usual features: Conference workshops on a wide range of topics; Short communication and Poster sessions - simultaneous sessions compiled from selected submitted abstracts; Exhibition of commercial and academic exhibitors; and an excellent Social programme - a range of events, tours and an accompanying persons' programme.
You can register online and submit abstracts online from early December: www.amee.org Alternatively please complete the Registration Form and Abstract Form in the programme and send to the AMEE Office; don't forget the abstract deadline of 2 April.
The Accommodation Form in the programme should be sent to Travel Scot World, or visit their website: http:www.travelscotworld.co.uk/AMEE
We look forward to seeing you at AMEE 2004!
Association for Medical Education in Europe, Tay Park House, 484 Perth Road, Dundee DD2 1LR, UK
Tel: +44(0)1382631953; Fax: +44(0)1382645748;
Email: amee@dundee.ac.uk; http://www.amee.org
Programy Europejskie szansą na dofinansowanie
działalności naukowo-badawczej
w dziedzinie nauk medycznych
działalności naukowo-badawczej
w dziedzinie nauk medycznych
W przededniu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej i wobec malejących środków pochodzących z budżetu państwa kierowanych na działalność naukowo-badawczą polskich ośrodków uniwersyteckich, poważnym wyzwaniem dla wszystkich społeczności akademickich staje się walka o finansowanie prac badawczych, będących narzędziem do osiągnięcia podstawowych celów wszystkich zespołów naukowych. Dla zaspokojenia wspomnianych potrzeb i aktywnego uczestnictwa na arenie tworzącej się Europejskiej Przestrzeni Badawczej (European Research Area), konkurującej z osiągnięciami naukowymi i technologicznymi USA i Japonii, Komisja Europejska od wielu lat oferuje wiele przeróżnych propozycji dofinansowania działalności naukowej we wszystkich dziedzinach badań.
Również w dziedzinie szeroko rozumianych nauk medycznych istnieje szeroki wachlarz możliwości finansowego wspierania badań naukowych. Sposoby pozyskania środków są bardzo różnorodne, zawarte w wielu programach Komisji Europejskiej, a do najważniejszych należą:
6. PROGRAM RAMOWY UNII EUROPEJSKIEJ (2002-2006)
Zasady 6. Programu UE są ściśle określone przez Komisję Europejską, która zapewnia wsparcie finansowe, ale sama nie angażuje się w realizację projektów badawczych. Wnioski składane są w odpowiedzi na tzw. konkurs lub przetarg ogłoszonych w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich. Treść wniosków musi odpowiadać celom poszczególnym priorytetów tematycznych oraz wymogom konkursu. Wszystkie wnioski są oceniane przez panel niezależnych ekspertów. Zasadniczymi kryteriami wyboru projektów są: jakość naukowa i techniczna, znaczenie społeczno-ekonomiczne, zgodność z celami programu i budżet mieszczący się w określonym przedziale.
Wśród wielu dziedzin badawczych 6PRUE, najistotniejszymi z punktu widzenia badań w dziedzinie medycyny i nauk pokrewnych są:
Tematy badawcze w ramach 6PRUE mogą być realizowane za pomocą jednego z pięciu instrumentów:
Zasady 6PRUE zawarte są w następujących dokumentach publikowanych na stronach internetowych http://www.cordis.lu/fp6/find-doc.htm
W realizacji projektów badawczych powinno uczestniczyć wiele podmiotów. Wśród nich mogą znaleźć się: osoby fizyczne, szkoły wyższe, jednostki badawcze, jednostki upowszechniające technologie, firmy przemysłowe i handlowe, w tym małe i średnie przedsiębiorstwa (SME), które to wspólnie zbudują konsorcjum składające się co najmniej z 3 instytucji z 3 różnych krajów członkowskich UE i państw stowarzyszonych. Całkowity budżet 6. Programu Ramowego sięga 17,5 mld EUR (o 17% większy niż w 5PRUE).
Składanie wniosków odbywa się tradycyjnie (wersja drukowana + CD-ROM) lub elektronicznie (EPSS - Electronic Proposal Submission System, http://fp6.cordis.lu/fp6/subprop.cfm).
Wszystkie zagadnienia badawcze 6PRUE podzielono na osiem tzw. priorytetów tematycznych. Mając na uwadze specyfikę nauk medycznych i pokrewnych, o dofinansowanie badań w tych dziedzinach ubiegać się można w następujących priorytetach:
biotechnology for health" - http://www.cordis.lu/lifescihealth/home.html którego szeroko pojętym celem jest włączenie badań pogenomicznych do bardziej tradycyjnych prac biomedycznych i biotechnologicznych przy angażowaniu głównych stron zainteresowanych: przemysłu, zakładów opieki zdrowotnej i lekarzy, polityków, stowarzyszeń pacjentów oraz ekspertów ds. etyki. Podstawowym zakresem tematycznym jest zaawansowana genomika i jej praktyczne zastosowanie w dziedzinie zdrowia oraz walka z groźnymi chorobami (rak, AIDS, malaria, gruźlica, inne). W listopadzie 2003 r. na stronach internetowych: http://europa.eu.int/comm/research/ fp6/p1/firstcallresult_en.html opublikowano listę projektów zaakceptowanych do realizacji w ramach tego właśnie priorytetu (jako wynik ewaluacji wniosków złożonych w konkursie ogłoszonym przez KE w grudniu 2002),
Obecnie ogłoszono konkurs (termin zamknięcia - 15 kwietnia 2004) na działania towarzyszące (SSA) 1. Priorytetowi,
Oprócz składania wniosków o dofinansowanie z KE projektów badawczych można też złożyć indywidualną aplikację (szczegóły na stronie http://emmfp6.cordis.lu) i zostać niezależnym ekspertem/ewaluatorem w 6PRUE.
Wielu koordynatorów poszukuje partnerów do trwających i startujących projektów, dlatego bardzo owocna może okazać się lektura zawarta na następujących stronach internetowych:
(baza partnerów CORDIS)
(poszukiwanie partnerów w danego kraju)
(formularz zgłoszenia on-line)
(baza danych EoI)
Wszystkie niezbędne informacje na temat 6PRUE są zawarte na stronach następujących serwisów internetowych:
http://www.cordis.lu/fp6/home.html
http://fp6.cordis.lu/fp6/calls.cfm
http://www.6pr.pl
PROGRAM
LEONARDO DA VINCI II
(2000-2006)
Jest programem edukacyjno-badawczym w zakresie edukacji zawodowej (Community Vocational Training Programme), którego podstawą prawną jest art. 127 Traktatu Wspólnoty Europejskiej. Budżet II edycji, trwającej siedem lat, wynosi 1,15 mln EUR. Działania w jego zakresie dzielą się na scentralizowane (zarządzane bezpośrednio przez Komisją Europejską) i zdecentralizowane (zarządzane przez Krajowe Agencje Programu - w Polsce: Biuro Koordynacji i Kształcenia Kadr fundacji "Fundusz Współpracy" w Warszawie). W ramach działań pierwszego typu realizowane są akcje tematyczne, badania i analizy i tzw. działania wspólne, natomiast w ramach drugiego - wymiany i staże, projekty pilotażowe (z wyj. akcji tematycznych), projekty językowe i międzynarodowe sieci instytucji. Uczestnikami projektów mogą być wszystkie państwa członkowski UE, kraje EFTA oraz kraje Europy Środkowej i Wschodniej. O dofinansowanie projektów mogą aplikować osoby prawne - podmioty prywatne, publiczne lub niepubliczne, zaangażowane w proces kształcenia zawodowego, w tym szkoły wyższe.
Międzynarodowe sieci instytucji stanowią infrastrukturę upowszechniania wiedzy i doświadczeń na poziomie europejskim poprzez realizację następujących zadań:
W ramach projektów pilotażowych Komisja Europejska dofinansowuje projekty, których głównym zamysłem są opracowania, testowania i upowszechniania innowacyjnych programów nauczania oraz poprawa jakości kształcenia zawodowego w oparciu o nowe technologie informatyczne i komunikacyjne.
Działania wspólne zakładają współpracę instytucji między poszczególnymi sektorami systemów kształcenia poprzez realizacje następujących tematów:
Do najpopularniejszych projektów należą projekty wymian i staży, pilotażowe, tematyczne, jak również badania i analizy (we wszystkich projektach tego typu Uczelnia nasza bierze/brała aktywny udział. Największą jednak popularnością wśród studenckiej społeczności akademickiej AM we Wrocławiu cieszą się praktyki wakacyjne organizowane w szpitalach zagranicznych w ramach projektu wymian i staży).
Szczegółowe informacje o konkursach, trybie składania wniosków i o wymaganiach formalnych znajdują się na stronach internetowych:
www.bkkk-cofund.org.pl/
www.europa.eu.int/comm/education/leonardo/leonardo2_en.html
PROGRAM ZDROWIA PUBLICZNEGO
(2003-2008)
Podstawą prawną tego programu jest art. 152 Traktatu Wspólnoty Europejskiej. Nadrzędnym jego zamysłem jest ochrona i poprawa zdrowia ludzkiego bez konieczności wprowadzania zmian legislacyjnych oraz innych regulacji w przepisach prawnych każdego z państw członkowskich. Na sześć lat trwania programu przeznaczono 312 mln EUR. Uczestnikami mogą być wszystkie państwa członkowskie UE, kraje EFTA oraz kraje Europy Środkowej i Wschodniej. Do głównych celów programu należy:
Powyższe cele programu realizowane mogą być przez projekty badawcze w zakresie:
Projekty tego programu, zaplanowane na wiele lat realizowane powinny być przez wielkie ponadnarodowe konsorcja, które wniosą trwały wkład do europejskiego dorobku naukowego w wielu dziedzinach.
Dla osób chcących wziąć udział w programie dostępne są dwie procedury:
W pierwszym przypadku w określonym terminie Komisja popiera tylko te wnioski, które są tematem konkursu w zgodzie z publikowanymi każdego roku wymaganiami. Takie projekty dofinansowane są do 80% całkowitych kosztów, a osoba otrzymująca grant pozostaje właścicielem wyników i rezultatów otrzymanych podczas realizacji projektu (jednak do wglądu i użytku Komisji Europejskiej).
W drugim przypadku Komisja przyjmuje oferty kontraktów dotyczących usługi dostaw (np. konkretne studia) jako część programu zdrowia publicznego. Koszt tych usług jest w pełni pokrywany przez Komisję (w granicach ściśle określonych w kontrakcie), która jednocześnie staje się właścicielem rezultatów kontraktu.
Najbliższy konkurs ogłoszony zostanie na początku 2004 roku, a szczegółów o programie można szukać na stronach internetowych:
http://www.europa.eu.int/comm/health
PROGRAM NAUKOWY NATO
Powstał w celu wspierania współpracy między naukowcami z 46 państw, będących członkami Rady Partnerstwa Euro-Atlantyckiego (Euro-Atlantic Partnership Council) oraz krajów tzw. Dialogu Śródziemnomorskiego (Algieria, Egipt, Izrael, Jordania, Mauretania, Maroko, Tunezja). Partnerami nie mogą być natomiast badacze z Austrii, Finlandii, Irlandii, Szwecji, Szwajcarii. Polska przystąpiła do programu wraz z podpisaniem traktatu akcesyjnego do struktur NATO w 1999 roku na okres trzech lat. Z początkiem 2004 roku Polsce, Czechom i Węgrom zostaną przestawione nowe warunki uczestnictwa.
Obecny program naukowy NATO obejmuje następujące rodzaje działań:
Długoterminowe stypendia naukowe dla Polski (Advanced Fellowships - od 6 do 12 miesięcy) skierowane były do dojrzałych pracowników nauki (ale tylko do 40 roku życia), którzy zamierzali prowadzić prace badawcze w jednym z krajów NATO lub krajów partnerskich. W dalszym ciągu przeprowadzane będą konkursy (wiosenny i zimowy) w nieprzekraczalnych terminach: 15 kwietnia i 15 października. W celu uzyskania stypendium jest konieczne opracowanie własnego programu badawczego i znalezienie zagranicznego ośrodka badawczego, w którym możliwa byłaby jego realizacja.
Współpraca naukowo-techniczna osiągana jest przez:
Zaawansowane Instytuty Badawcze (Advanced Study Institutes) promują rozpowszechnianie informacji naukowych, przekazywanie doświadczeń i rozwój zawodowych kontaktów między naukowcami. Główną rolę w tym względzie wiodą seminaria/warsztaty, w których mogą uczestniczyć osoby co najmniej z stopniem doktora przy zachowaniu podstawowego warunku, jakim jest 40-50% udział uczestników z krajów partnerskich NATO, bądź z krajów Dialogu Śródziemnomorskiego.
Odrębnym działaniem jest subprogram "Polityka i organizacja nauki i techniki" (Science and Technology Policy and Organisation), którego nadrzędnym celem jest utworzenie wymaganej podstawowej infrastruktury badawczej w krajach słabiej wyposażonych, bądź geograficznie odseparowanych.
W ramach "Nauki dla pokoju" są popierane badania i projekty w krajach partnerskich, które odnoszą się do problemów związanych bądź z przemysłem, bądź ze środowiskiem naturalnym.
Dodatkowe informacje o programie naukowym NATO i wymaganych formularzach aplikacyjnych są dostępne na polskiej stronie: http://nato.opi.org.pl lub/i angielskojęzycznej: http://www.nato.int/science
PROGRAM MIĘDZYNARODOWEGO
STOWARZYSZENIA INTAS (2003-2006)
INTAS, niezależne Stowarzyszenie Międzynarodowe zrzeszające m.in. kraje członkowskie i stowarzyszone UE, zostało powołane w celu ochrony i promocji wartościowego potencjału krajów byłego ZSRR (Armenia, Azerbejdżan, Białoruś, Kazachstan, Kyrgistan, Mołdawia, Rosja, Tadżykistan, Turkmenistan, Ukraina, Uzbekistan) przez współpracę Wschodu z Zachodem. Instrumentami realizującymi cele programu są:
Wnioski aplikacyjne są składane drogą internetową przez Electronic INTAS Submission System,
a pełny komplet pakietu informacyjnego dla każdego konkursu można znaleźć na stronach internetowych: http://intas.be (sekcja Funding Opportunities).
Przestawione powyżej Programy nie podają wyczerpująco wszystkich informacji na temat możliwości pozyskania środków na dofinansowanie działalności naukowo-badawczej. W obliczu zbliżającej się akcesji Polski do wielkiej europejskiej rodziny źródłem poważnych szans finansowych będą programy operacyjne i zawarte w nich fundusze strukturalne, kierowane nie tylko na wydatki inwestycyjne i tworzenie nowej infrastruktury zgodnej z Narodowym i Regionalnym Planem Rozwoju, ale również finansowanie działalności sfery naukowo-badawczej prężnie działających zespołów badawczych regionu.
Grażyna Szajerka
Zespół ds. Współpracy z Zagranicą
International Bioethical Conference
The Ethics of Intellectual Property Rights and Patents
April 23-24, 2004, Warsaw
The Ethics of Intellectual Property Rights and Patents
April 23-24, 2004, Warsaw
Speakers
Plagues, Pills, Patents and Politics - How does the intellectual property system affect access to essential medicines in developing countries?
Back to the Drawing Board: Reviving the Concept of Invention in Patent Law
Public Policy and the Development of the International Patent System
Making technology broadly available - pro's and con's of licensing programs - Polymerase Chain Reaction amplification technology as example
Patent Law, Ethics and Biotechnology
Intellectual property and intellectual responsibility of scientific fraud
Duality of the Legal Norms on Genes: Human Rights and Property law
The ethics of genetic patents: the perspective of the WHO
Knowledge Wars: the Geopolitical Impact of Intellectual Property Rights Confrontations
The complex paths of ethics: the story of obstetrical forceps
Ethics and the "gag clause"
Ethics and Patentability in Biotechnology
The immoral gene: does it really exist?
Special session
Improving the Public's Trust in Human Research: The Need for Human Subjects Protections
Marjorie A. Speers, Ph.D., Executive Director, Association for the Accreditation of Human Research Protection Programs*, Washington, DC
The responsibilities of the European sponsor and researcher toward patients, communities, and public health: questions of equity regarding intellectual property in sharing the benefits of research and providing access to medicines
How the United States conduct human research ethically
Information for the research participant: the principle of transparency in regard to commercial uses of research results
Internet publication of educational and scientific materials versus the rights of intellectual property and patients' privacy
* founded by: American Association of Medical Colleges, American Association of Universities, Federation of American Societies for Experimental Biology, National Health Council
Uczestnikom konferencji przysługuje 10 punków edukacyjnych (zgodnie z par. 6 ust. 1 uchwały Naczelnej Rady Lekarskiej z 24.01.2003).
REGON: 932935172 NIP: 8982025708 50-367 Wrocław ul. Pasteura 10
tel. (071) 784-15-85, fax. (071) 784-15-71, e-mail: fundalzh@ak.am.wroc.pl
W styczniu 2003 r. z inicjatywy JM Rektora Akademii Medycznej prof. dr hab. Leszka Paradowskiego powołana została Fundacja Alzheimerowska we Wrocławiu.
Jednym z celów Fundacji jest wspomaganie działań zmierzających do uruchomienia Ośrodka Alzheimerowskiego w Ścinawie, który będzie sprawował kompleksową opiekę lekarską, psychologiczną i rehabilitacyjną chorych z rozpoznaniem choroby Alzheimera oraz pozyskiwanie krajowych i zagranicznych sponsorów na rozwój i utrzymanie ośrodka.
Wymaga to znacznych nakładów finansowych, dlatego w imieniu Fundatorów i Zarządu zwracamy się z gorącą prośbą o wsparcie naszego przedsięwzięcia. Podejmujemy działania w imieniu rosnącej rzeszy chorych, w przekonaniu, że uruchomienie Ośrodka Alzheimerowskiego w Ścinawie zapewni kompleksową opiekę pacjentów.
Licząc na zrozumienie i hojność sponsorów podajemy numer konta Fundacji:
PKO BP S.A. I O/Wrocław 97 10205226 128172232
Z wyrazami szacunku
Przewodniczący Zarządu Fundacji
mgr inż. Jan Konarski
Budynek Ośrodka Alzheimerowskiego w Ścinawie | 
Alois Alzheimer (1864-1915) |
CZŁONKOWIE UNII POLSKICH PISARZY LEKARZY
I ICH WKŁAD DO FILOZOFII MEDYCYNY
I ICH WKŁAD DO FILOZOFII MEDYCYNY
Na wstępie trudno obejść się bez pewnego wprowadzenia.
Filozofia - racjonalna wiedza o wszystkim co istnieje - początkowo obejmowała wszystkie dziedziny nauki i niemal od zarania dziejów towarzyszyła również medycynie. Co więcej - początków naukowej medycyny należy szukać w pierwszych poglądach reprezentantów jońskiej filozofii przyrody (VII-V wiek przed Chrystusem). Oczywiście, dokonywali oni pewnych uproszczeń, sprowadzając wszystko do jednego podstawowego tworzywa, jednak było to już szukaniem naukowego wyjaśnienia przyrody, a wszak tego odległego okresu rozwoju nauki nie można rozpatrywać pod kątem obowiązujących dziś kryteriów. Przykładowo: Tales z Miletu za prapierwiastek uważał wodę, Anaksymander z Miletu - powietrze, a Heraklit z Efezu - ogień.
Spośród zaś późniejszych filozofów greckich, przeważający wpływ na rozwój filozofii przyrody, w tym również medycyny, wywarł Arystoteles, największy myśliciel starożytnego świata, który wskazał też na wyżyny, do jakich kiedykolwiek mógłby się wznieść umysł ludzki. W swej filozofii biologicznej Arystoteles pojęcie organizmu oraz rozwoju wyeksponował na pierwsze miejsce, a jego teorie materii i formy, aktu i potencji - przewijają się przez następne okresy rozwoju filozofii. Dzięki licznym, późniejszym komentatorom, wpływ jego filozofii umiarkowanego realizmu, był olbrzymi - zarówno na filozofię arabską, średniowieczną, renesansową, jak i na nowoczesną filozofię, szczególnie tomizmu. Ponadto wciąż obowiązuje w swoich zasadach owa prosta logika arystotelesowska, a jądrem jej jest sylogizm, czyli wnioskowanie z przesłanek.
W okresie dalszych dziejów medycyny ów związek jej z filozofią wprawdzie utrzymywał się, ale stopniowo ulegał pewnemu rozluźnieniu i podobna sytuacja, jaka istniała w jońskiej filozofii przyrody, nigdy się nie powtórzyła. Już nie można było zauważyć tak znaczącej inspiracji filozofią, jak to miało miejsce w starożytnej Grecji. Należy też pamiętać, że w przełomie do nowoczesności główną rolę odegrała nie filozofia, ale rozwój fizyki, chemii, bakteriologii - które szczególnie stały się motorem technicznego postępu. Nie umniejsza to zasług późniejszych filozofów i ich roli w tegoż postępu promowaniu. A to, że medycyna naukowa rozpoczęła się od filozofii - może służyć za motto niejednej konferencji naukowej.
Jednocześnie nie można zapominać, że prymitywny, wprost wulgarny marksizm, ze swą nachalną indoktrynacją, spowodował w kręgach lekarskich utrwalanie się jakby swoistego odium do filozofii jako takiej. Również wiele innych przesłanek złożyło się na to, że owa wiekowa więź medycyny z filozofią uległa znacznemu rozluźnieniu. Obecnie, mimo pewnego odwrotu od materializmu, nie można nie zauważyć pewnego "głodu filozofii", zwłaszcza gdy chodzi o dydaktykę - oczywiście w wyważonych rozmiarach.
Dziś nie możemy już sobie pozwolić (wzorem pierwszych lat po I wojnie światowej) na specjalne wykłady z filozofii, ze szczególnym uwzględnieniem logiki. Także wartość mnożących się pouczeń - jeśli autorzy nie realizują ich w życiu - przynosi znikome skutki. Jednak z satysfakcją i pewną nutą optymizmu można odnotować fakt, iż uznany w skali światowej dorobek najwybitniejszych przedstawicieli polskiej szkoły rozumowania klinicznego z Władysławem Biegańskim (1857-1917) na czele, znalazł swych kontynuatorów i został wzbogacony cennymi przemyśleniami nieżyjących już członków naszej Unii, profesorów: Juliana Aleksandrowicza (1908-1988), Bolesława Górnickiego (1909-1998), Romualda Gutta (1921-1988), Witolda Kapuścińskiego (1908-1988). Pozostawili oni, obok bogatego dorobku z zakresu medycyny klinicznej, również spuściznę literacką oraz liczące się pozycje związane z historią i filozofią medycyny. Za wyjątkowe zrządzenie losu uważam to, że miałem okazję spotykać się z nimi często na forum naszej Unii, a także na terenie niejednego gremium naukowego.
Przedstawienie założonego tematu byłoby niemożliwe, gdyby nie to, że szczęśliwie do dziś jeszcze zachowały się moje "szpargały" z Sympozjum Unii, które odbyło się w dniach 4-5 kwietnia 1976 r. w Kielcach: OSOBOWOŚĆ LEKARZA - RZECZYWISTOŚĆ, MODEL I PROGNOZA.
Wystąpienia tych, nieżyjących już dziś koryfeuszy polskiej medycyny i członków Unii, którymi możemy się szczycić, były w tym czasie (nie tylko w moim odczuciu) pewną syntezą ich działalności naukowej, dydaktycznej oraz praktycznej, ale zawierały również wątki filozoficzne, które zasługują na uchronienie od zapomnienia.
Profesor Julian Aleksandrowicz w swym eseju "Przyjaciel chorego - cel osiągalny" pisał, że nasilający się kryzys medycyny, wyraża się niemożnością spełnienia przez świat lekarski oczekiwań ludności w dziedzinie ochrony jej zdrowia. Człowiek chory nie ma obiektywnych możliwości oceny stopnia wiedzy leczącego, któremu poświęca swe zdrowie i życie, a więc pozostaje mu zaufanie do lekarza.
Profesor J. Aleksandrowicz jest też autorem monografii pt. "Nie ma nieuleczalnie chorych". I nie chodzi tu o wizję "starego profesora", ale o uświadomienie, jak ważne jest podtrzymywanie nadziei u chorych oraz eliminowanie wszystkiego, co przysparza im cierpień, a szczególnie bólu. Jest to rozwinięcie aforystycznej myśli Władysława Biegańskiego, że chory może stracić życie, ale nigdy nadziei. Prof. Aleksandrowicz zawsze podkreślał spójność intelektu z moralnością. Jest On twórcą terminu sumienie ekologiczne, wokół którego opracował też filozofię i jej uzasadnienie.
Profesor Bolesław Górnicki nie tylko podczas wspomnianego Sympozjum Unii, ale także w innych wystąpieniach w Polskich Towarzystwach Historii Medycyny i Farmacji oraz Komisjach PAN - wskazywał na nowe problemy etyki lekarskiej, których nie mogli przewidzieć dawni jej kodyfikatorzy. Profesor Górnicki miał cywilną odwagę, aby zwrócić uwagę na ukrywany wówczas fakt leczenia elitarnego oraz egalitarnego. Istota problemu leży w tym, że nawet przy najbardziej egalitarnych zasadach społecznych powstają sytuacje niepełnej dostępności środków czy technik terapeutycznych, a więc zachodzi konieczność wyboru. Nie trzeba udowadniać na ile twarde realia życia potwierdziły dziś to, co z dużą odwagą było przez Niego powiedziane i opublikowane przed z górą dwudziestu sześciu laty.
Profesor Romuald Gutt rozwinął zagadnienie psyche-soma, a także wskazał na potrzebę szerszego uwzględnienia w praktyce lekarskiej tak zwanej "małej psychiatrii". W swej Propedeutyce lekarskiej miał też odwagę podnieść (skrzętnie omijany w owym czasie) problem godności chorego. Niektóre Jego sformułowania można ująć w formę aforyzmów na wzór Biegańskiego. Trzeba pamiętać o wartości słowa wypowiadanego i jego interpretacji: Mylić mogą się wszyscy - nie wszyscy jednak dysponują niezwykle cenną umiejętnością przyznania się do błędu.
Profesor Witold Kapuściński - długoletni prezes Unii - również był uważany za filozofa. Swe klasyczne już dziś postulaty humanizmu lekarskiego, zaprezentowane w Kielcach w 1976 roku, szerzej rozwinął w wydawnictwie - Człowiek czy humanista w kosmosie (Kraków 1982). Miałem okazję referować je na XXXV Światowym Kongresie Światowej Unii Pisarzy Lekarzy (UMEM) w Siofok na Węgrzech, w roku 1990. (Opublikowane zostały później w Musa Medica nr 13/91. Wzmiankowałem o nich także w SPEKTRUM - IX Almanachu UPPL 1998, s. 8).
Oto owe tezy w skrócie:
I. Postulat humanizmu - to możliwość biernego i czynnego udziału w świecie kultury, tak przeszłej jak i współczesnej.
II. Możliwość wzajemnego porozumienia się we wszystkich dziedzinach wiedzy, wolność sumienia, brak fanatyzmu, wzajemna tolerancja, również poczucie humoru (sens of humor). Walka o idee myślą i słowem - jedyną bronią godną człowieka.
III. To możliwość kontemplacji dzieł sztuki, świata ludzkiego kosmosu.
Profesor Kapuściński wprowadził też termin kultury bezinteresownej. Nie muszę nadmieniać, że zarówno te sformułowania, jak i poprzednie, noszą cechy pewnego przesłania dla potomności, zwłaszcza że ich autorzy już nie żyją.
Na wspomnianym Sympozjum referat pt. Osobotwórcza rola seminariów z deontologii lekarskiej prowadzonych na Akademii Medycznej w Warszawie wygłosił prof. Marcin Łyskanowski. Mówiąc o zanikaniu więzi między lekarzem a chorym i nauczycielem a uczniem, wskazywał na potrzebę stałego kształcenia charakteru, na co składa się obok wiedzy - kultura ogólna, samokształcenie, aktywność zawodowa. Wspominał też o potrzebie zachowania równowagi, która wyrabia takie cechy jak: skromność, odporność na emocje i zaradność. Prof. Łyskanowski był długoletnim prezesem Unii, a obecnie jest jej honorowym członkiem. Jeśli uwzględnimy szeroką działalność publicystyczną w zakresie zarówno historii medycyny, jak i literatury oraz długoletnią aktywność prof. Łyskanowskiego jako nauczyciela akademickiego, to niewątpliwie należy uznać, że idee te wpłynęły też znacząco na postawy etyczne i kulturowe naszej młodzieży lekarskiej - a to już jest filozofia.
Odpowiedź na narzucające się pytanie: jak to się ma do współczesnego nurtu filozofii? - daje w swojej, wydanej w 1999 roku monografii pt. "Filozofia w teologii" jeden z najwybitniejszych, żyjących współcześnie filozofów polskich, ks. prof. Mieczysław Krąpiec: "nawet usiłowanie niekorzystania z filozofii - jest filozoficznym stanowiskiem".
A nie tylko do teologii można odnieść i to zdanie:
"...filozofia wyrzucona drzwiami wejściowymi [...] wchodzi jako antyfilozofia przez drzwi kuchenne".
Piszącemu te słowa - poza końcowym zwieńczeniem aforyzmu Herodota relata refero (w wolnym tłumaczeniu: zdaję sprawę z tego, co sam słyszałem) - pozostaje wyciągnięcie praktycznych wniosków, że działalność literacka lekarzy doczeka się pogłębionych podstaw filozoficznych. Dziś już coraz rzadziej traktowana jest jako nieszkodliwe hobby, a coraz powszechniej uznawana za przedłużenie i wzbogacenie o nowe wartości zasadniczej działalności zawodowej.
Zbigniew Domosławski
Sprawozdanie z Kongresu Dentystów Francuskich - Paryż 25-29 listopada 2003 r.
W dniach 26-29 listopada 2003 r. uczestniczyłam na zaproszenie Kolegów francuskich w dorocznym Kongresie ADF - Association Dentaire Francaise, którego prezydentem był prof. Michel Goldberg. Ceremonia otwarcia została uświetniona znakomitym wykładem prof. Alain Fischera ze szpitala Necker-Enfants Malades, dyrektora Inserm 429, nt. "Stan i perspektywy terapii genowej w immunohematologii dziecięcej". Następnie mówiono o zaawansowanych technikach w implantologii stomatologicznej, o nowych technologiach w protezach stałych i rozwiązaniach estetycznych w periodontologii. Ponadto były prezentowane (za specjalną opłatą) demonstracje telewizyjne "en direct" na pacjentach, zwłaszcza ze stomatologii estetycznej.
Toczące się równolegle obrady w różnych salach Palais de Congrés dotyczyły: inżynierii tkankowej w stomatologii (prowadzone przez Inserm - odontologie), zastosowań informatyki w stomatologii i wielu innych dziedzinach protetyki, chirurgii, endodoncji. Prowadzone były także rozmaite atelier zastosowania różnych metod fotografii wewnątrzustnej.
Instytut Francuski do badań stomatologicznych (L'Institut français pour le recherche odontoloque) - IFRO, na którego czele stoi prof. Goldberg przedstawił nowe metody lecznicze z zastosowaniem inżynierii tkankowej w domenie stomatologicznej, jak np. Characterization of Aneixi Gene Involved in Odontoblastic Phenotyp - Emilie Heidet, Henry Magloire czy też zaburzenia rozwojowe zębów związane z krzywicą: Defauts Dentaires Associés au Rachitisme et Genes A Homéboite Msx2 et DLx2 - Frederic Lezot, Ariane Berdal czy też wyniki badań materiałów biomimetycznych typu Perioglass.
Prof. Monique-Marie Rousset i dr Caroline Delfosse przedstawiły nowe techniki interceptywne w kompleksowym leczeniu dzieci i w stomatologii zapobiegawczej.
Prof. Charles Pilipili przedstawił techniki pulpotomii i był jednym z moderatorów niezmiernie ważnej konferencji na temat "Niepełnosprawni i ich stan zdrowia jamy ustnej - sytuacja we Francji i w Europie". Uczestniczyli w niej: Robert Regard i Martine Hennequin (Francja), Jan Andersson-Norinder (Szwecja), Denise Faulks (Wielka Brytania) i Ch. Pilipili (Belgia).
Seanse forum stomatologów były poświęcone: zagadnieniom kształcenia ustawicznego, stosunkom między lekarzami dentystami w praktyce prywatnej a pracownikami najemnymi, emeryturom i przygotowaniom do niej, bezpieczeństwu i higienie pracy techników dentystycznych oraz certyfikatom laboratoriów techniki protetycznej, jak też ekmimacji odpadów toksycznych i medycznych pod kątem ochrony środowiska naturalnego.
Prowadzili je eksperci i przedstawiciele stowarzyszeń i organizacji zawodowych, m.in. dr Pierre-Ires Mahe - prezydent Naczelnej Izby francuskich Lekarzy Dentystów czy dr Patrick Hescot - Union française Sante Bucco-Dentaire oraz E. Morice z Ministerstwa Ekologii. Kongresowi towarzyszyła Wystawa Materiałów, Produktów i Sprzętu Stomatologicznego na 18 000 m2, gdzie wystawiało swoje nowości 710 firm (!) w 80% międzynarodowych z 18 krajów, z tego 30 stanowisk związanych było z protetyką stomatologiczną. Francuska firma Victory reklamowała polską kriokomorę i miło mi było dorzucić osiągnięcia wrocławskich naukowców w tej materii z Politechniki Wrocławskiej i AWF. Zwiedzanie wystawy było bezpłatne po uprzednim zarejestrowaniu się i uzyskaniu plakietki "Visiteur". Miłym miejscem na I piętrze był Pavillon de l'ADF, gdzie można było spotkać przyjaciół z Bibliodent-u prof. Claude Joureau i dr Joelle Declerque - nowa dyrektor tego centrum informacji.
27 listopada 2003 r. w siedzibie Naczelnej Izby francuskich lekarzy dentystów uczestniczyłam w spotkaniu "międzyizbowym" izb lekarsko-dentystycznych krajów Unii Europejskiej, któremu przewodniczyli: prezydent
dr Pierre-Yves Mahe oraz przewodniczący komisji
Henri Michelet. Ustalono m.in., że VII Francusko-Polskie Dni Zdrowia odbędą się w dniach 3-4 lipca 2004 r. w Paryżu z L'Ordre National de Chirurgiens-Dentists jako współorganizatorem. Odbędą się one w ramach organizowanego przez Ambasadę Rzeczypospolitej "La Saison de la Pologne en France" przy współudziale paryskiej Stacji PAN, a jej Dyrektorem dr. h.c. naszej uczelni prof. Henrykiem Ratajczakiem równo w 70-lecie śmierci wielkiej damy światowej nauki Marii Skłodowskiej-Curie.
Nie było tym razem sesji plakatowej. Za to dr Henri Aronis z Belgii pierwszy raz we Francji pokazał swoją imponującą kolekcję znaczków i historycznych kart pocztowych, datowników i kopert związanych ze stomatologią. Na 30 wielkich "panneaux" przedstawił wystawę "Les timbres, témaines de l'art dentaire" - Znaczki pocztowe, świadkowie sztuki dentystycznej. Z poloników znalazłam na tej wystawie znaczek z serii olimpijskiej Melbourne 1956 z Elżbietą Duńską-Krzesińską, złotą medalistką skoku w dal, późniejszą lekarz stomatologii i znaczek z Marią Skłodowską-Curie z okazji 100-lecia odkrycia radu i polonu. Wrocławską medycynę i stomatologię reprezentuje czeski znaczek z podobizną Jana Ewangelisty Purkynje'go - twórcy łacińskiej nazwy szkliwa i zębiny: substantia adamantina i substantia eburnea.
Internauci znajdą te maleńkie cudeńka w: http://timbreetdent.free.fr/
B. Bruziewicz-Mikłaszewska
Wrocław, 12 grudnia 2003
TRZECIE SPOTKANIE DZIECI WYLECZONYCH
Z CHOROBY NOWOTWOROWEJ
Z CHOROBY NOWOTWOROWEJ
W dniu 9.12.2003 r. w Teatrze Polskim odbyło się trzecie spotkanie dzieci wyleczonych z choroby nowotworowej w Klinice Transplantacji Szpiku, Onkologii i Hematologii Dziecięcej naszej Uczelni. Przyjechało na nie około czterystu osób z całej Polski, część już z własnymi rodzinami i dziećmi.
Do kliniki przyjmowani byli i są mali pacjenci nie tylko z województwa dolnośląskiego, ale także z całej Polski. Są to dzieci cierpiące na nowotwory i schorzenia układu krwiotwórczego: hemofilię, małopłytkowość, niedokrwistość.
W 2003 roku w klinice: hospitalizowano 6920 dzieci, rozpoznano 100 nowych zachorowań, wykonano 72 przeszczepy komórek macierzystych różnych rodzajów.
Ponad 70% nowotworów dziecięcych jest obecnie uleczalnych. Ważny jest czas rozpoznania, który zależy od spostrzegawczości rodziców i lekarzy pierwszego kontaktu. Największe szanse mają dzieci w pierwszym stadium nowotworów, wyleczalność sięga tu 90-100%. W drugim i trzecim stadium już tylko 50%. Czwarte stadium jest bardzo trudne do leczenia ze względu na rozległość procesu chorobowego. Sukcesem kończy się jedynie około 20-30% przypadków, ale np. neuroblastoma ma tylko 14% wyleczalności. Stosujemy standardowe procedury diagnostyczne i lecznicze dla wszystkich dzieci, dlatego mamy jasny obraz poszczególnych stadiów leczenia. Niezdiagnozowany w porę nowotwór często oznacza dla chorego wyrok śmierci.
W czasie spotkań z tymi, którzy wygrali z nowotworem, chcemy pokazać tym, którzy teraz są w klinice, że warto przejść przez trudy leczenia i walczyć z chorobą. Chore dzieci i ich rodzice mogli się przekonać, że Ci, którzy przyjechali, podjęli walkę, teraz są zdrowi, dorodni, mają rodziny i są szczęśliwi. A przecież wielu z nich jedną nogą było już na tamtym świecie.
Dzieci uhonorowały sponsorów i przyjaciół kliniki Oskarami Dziecięcych Serc i statuetkami "Dziecko w potrzebie". To była wspaniała impreza. Ciepła i pełna radości. Dzięki takim, jak odznaczeni i wielu innym ludziom dobrej woli, klinika świadczy usługi na światowym poziomie.
W klinice liczy się każdą złotówkę, tę państwową i tę sponsorską i każda jest potrzebna do ratowania walczących o życie dzieci.
Pieniądze z budżetu wystarczają na podstawową diagnostykę i leczenie. W przypadku kosztochłonnych powikłań sięgamy po środki pochodzące od ludzi dobrej woli, bogatych firm i fundacji. Środki sponsorskie są niezbędne, aby dzieci otrzymywały dobre jedzenie, mieszkały w czystych, kolorowych, często wręcz sterylnych pomieszczeniach, miały telewizor, video, zabawki. Dbamy o ich stan psychiczny. W tych działaniach wspiera dzieci "Fundacja na Ratunek Dzieciom z Chorobą Nowotworową".
W programie artystycznym wystąpiła i pięknie zaśpiewała: Ala Ostrowska - dorosła już pacjentka kliniki. Wystąpił teatrzyk "Skrzat" ze Szkoły Podstawowej nr 90.
Jak zwykle znakomicie śpiewał zespół "Ziarno", wypróbowany przyjaciel dzieci chorych na nowotwory, działający od wielu lat pod dyrekcją siostry Bihun i Eleonory Mess, który przywiózł zaproszenie dla dzieci i lekarzy do Watykanu od Papieża Jana Pawła II. Papież zaprosił nas na początku przyszłego roku na wspólna mszę w Kaplicy i śniadanie.
Pięknie i ciepło przemówili do dzieci: ks. biskup Edward Janiak, JM Rektor Leszek Paradowski, wicewojewoda Stanisław Janik, doc. dr hab. Władysław Sidorowicz z Urzędu Miejskiego.
Dzieci podziękowały owacją na stojąco zespołowi Kliniki, lekarzom, pielęgniarkom i wszystkim innym pracownikom kliniki.
Statuetki "Dziecko w potrzebie" otrzymali: Ks. Kardynał Henryk Gulbinowicz - arcybiskup, Leszek Paradowski - JM Rektor AM, Kazimierz Budzanowski - dyr. Teatru Polskiego, Piotr Kurzeja - Media & Markt, Andrzej Sobolik - Media & Markt, Jerzy Janoszka - prezes Klubu Ludzi Życzliwych, Bronisław Kamiński - dyr. Sanatorium "Orlik", Zenon Sroczyński - firma Hellena, Bronisław Lang - dyr. marketingu Polifarb Cieszyn S.A., Agnieszka Iżuk - firma Volvo Poland, Anna Dutkiewicz - żona prezydenta Wrocławia, Dorota Pokuć - dyr. fundacji "Polsat dzieciom", Mariusz Ptak - dyr. Oddz. BPH, Małgorzata Borkowska - firma LechBud, Marzena Zielińska - ordynator OJOM ASK, Jadwiga Rosińska - Polonia Kanadyjska, Ewa Wolf - prezes zarządu fundacji Banku Zachodniego, Elżbieta Sobala - redaktor TV, International Club Wrocław.
Oskary Dziecięcych Serc - 2003 otrzymali: Małgorzat Żak - prezes fundacji "Polsat Dzieciom", Jerzy Owsiak - Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy, Redaktor Krzysztof Ibisz - Bar, Urszula Jaworska - Bank dawców, Leszek Kauc i Monika Sankowska - NZOZ MEDIGEN, Izabela Dziewiątkowska - Tercet Egzotyczny, Andrzej Najborowski - firma Najbor, Marta Gołębiowska - Ministerstwo Nauki, Henryk Gołębiewski - Marszałek Województwa Dolnośląskiego, Dorota Beltrani - dyrektor Galerii Dominikańskiej, Arnold Petersee - prezes zarządu Polifarb Cieszyn S.A, Roberto Texeira - prezes zarządu Volvo Poland, Rafał Dutkiewicz - prezydent Wrocławia, Antonina Jakubek - Urząd Miejski, Jerzy Maroszek - dyrektor Wydziału Zdrowia UM, Romuald Szeliga - dyr. marketingu PBK S.A., dr Krzysztof Wojtas - prezes zarządu PGF Urtica, Państwo Oborscy - Kasztelanowstwo zamku Wojnowice.
Dyplomy - podziękowania otrzymali: Piotr Król - dyr. F. URTICA, Ewa Doroszuk - kier. Działu Marketingu Urtica, Józef Dudek - prof. UW, Andrzej Górski - dyrektor Instytutu Immunologii PAN, Iwona Bażańska - redaktor TV TeDe, Ada Kostenko - Teatr Polski, pracownicy Teatru Polskiego, Grażyna Majewska-Rajca - dyr. Zespołu Szkół nr 13, Andrzej Zygmunt - Pracownia Wyrobów Artystycznych, Maria Wojnar - dyr. Szkoły Podst. nr 12, zespół lekarski klinik, zespół pielęgniarski, pracownicy laboratorium.
W imieniu dzieci gorąco dziękuję za wszelką pomoc i wsparcie.
Kierownik Katedry i Kliniki
Transplantacji Szpiku, Onkologii
i Hematologii Dziecięcej AM
prof. dr hab. Alicja Chybicka
* * *
5.12.2003 r. tradycyjnie dzieci w klinice odwiedził Mikołaj z bogatymi paczkami, ufundowanymi przez Polifarb Cieszyn-Wrocław S.A. Dzieci obejrzały przedstawienie teatrzyku kukiełkowego pod tytułem "Dokąd pędzisz koniku".
6.12.2003 r. w klinice pojawili się uczestnicy programu "Bar" TV Polsat w strojach Mikołajów i z paczkami.
11.12.2003 r. przyszedł "Komisarz Lew" z Komisariatu Policji Wrocław-Śródmieście i wręczył dzieciom prezenty.
Te trzy dni dały dzieciom wiele radości i wywołały jakże rzadki na ich buziach uśmiech.
Szkoda, że takie imprezy nie mogą odbywać się codziennie.
Z Uroczystej Inauguracji
Roku Akademickiego
Roku Akademickiego
fot. P. Golusik
W czasie inauguracji Złotą Odznakę AM otrzymał prof. dr hab. Józef Dudek
Medale im. Ludwika Hirszfelda otrzymali: za rok 2002 mgr Anna Welc z Wydziału Zdrowia Publicznego; za rok 2003 mgr Sebastian Turek z Wydziału Framacji
fot. P. Golusik
Prezydent Wrocławia Rafał Dutkiewicz oraz członek Zarządu Województwa Dolnośląskiego Leszek Ryk ufundowali nagrody pieniężne
Nagrody Nobla w medycynie
w latach 1901-1903
i odkrycia godne przypomnienia
w latach 1901-1903
i odkrycia godne przypomnienia
Okres Bożego Narodzenia i Nowego Roku sprzyja nie tylko życzeniom, ale również refleksjom. Można przywołać też godne uwagi wydarzenia w medycynie z początku ubiegłego stulecia. Mniej znany jest fakt, że Nagrody Nobla są przyznawane dopiero do 1901 roku.
Fundatorem tej najsławniejszej w świecie nagrody naukowej jest Alfred Bernhard Nobel (1833-1896), szwedzki inżynier chemik i przemysłowiec, utalentowany wynalazca dynamitu, tzw. żelatyny wybuchowej. W swym testamencie znaczny majątek (ponad 31 milionów koron szwedzkich) zapisał na stworzenie oprocentowania funduszu, z czego dochody miały być przeznaczone co roku na 5 równej wielkości nagród z zakresu: fizyki, chemii, medycyny - szczególnie fizjologii, literatury oraz nagrody pokojowej. Jego testament otwarto w rok po śmierci, a dopiero w 1900 roku powołano Fundację Noblowską po pokonaniu przeszkód ze strony jego prawnych spadkobierców.
Fundacja dysponowała zawrotną na owe czasy sumą 31,5 miliona koron szwedzkich (3,7 miliona dolarów amerykańskich). Dzięki zainwestowaniu w papiery wartościowe na początku w 1903 r. wypłacono laureatom 150 000 koron, co wynosiło na przykład tyle, co wysokość pensji profesorskiej w ciągu 15-20 lat.
Pierwszym w dziejach medycyny laureatem nagrody Nobla został w 1901 r. Emil Behring (1854-1917), niemiecki lekarz, bakteriolog, profesor Uniwersytetu w Halle, późniejszy dyrektor Instytutu Terapii Doświadczalnej w Marburgu, za prace poświęcone seroterapii. Behring uzyskał antytoksyczną surowicę przeciwbłoniczą, a wraz z japońskim uczonym S. Kitasato również antytoksyczną surowicę przeciwtężcową.
Warto przy okazji nadmienić, że bakteriologia i serologia na przełomie XIX i XX stulecia owocowały najbardziej fascynującymi odkryciami o namacalnych implikacjach praktycznych. W uzasadnieniu uchwały o przyznaniu nagrody Nobla Behringowi stwierdzono, że jego dokonania dały lekarzom błogosławioną broń przeciw "chorobie śmierci", za którą była uważana błonica.
Behring posiadał też wybitne zdolności organizacyjne i był założycielem sławnej wytwórni
surowic i szczepionek w Marburgu, tzw. Behring-Werke.
W tymże roku Karl Landsteiner z Wiednia (1868-1943) ogłosił w Wiener Medizinische Wochenschrift pracę na temat odkrytych niedawno przez siebie grup krwi: A, B, 0 (nagrodę Nobla uzyskał dopiero w 1930 roku). Był jednym z twórców podstaw nauki o grupach krwi.
W 1902 roku Ronald Ross (1857-1932), angielski lekarz - parazytolog, profesor medycyny tropikalnej na uniwersytecie w Liverpoolu, został kolejnym laureatem nagrody Nobla w zakresie medycyny.
Ross udowodnił, że przenosicielem malarii (zimnicy) jest komar. Odkrycie to przeszło bez większego echa i mało się o nim pamięta.
Nagrodę Nobla w zakresie medycyny otrzymał w 1903 r. Niels Ryberg Finsen (1860-1904), duński lekarz, odkrywca leczniczego działania światła słonecznego w leczeniu niektórych chorób skóry. Skonstruował też lampę łukową, w której zastąpił działanie światła słonecznego, światłem generowanym podczas wyładowań w łuku elektrycznym (lampa Finsena).
W tymże roku Willem Einthoven (1860-1927), holenderski lekarz fizjolog, profesor fizjologii i histologii w Leydzie, skonstruował galwanometr strunowy, służący do rejestracji prądów elektrycznych, powstających w czasie czynności serca.
Einthoven uważany jest nie tylko za ojca elektrokardiografii, której przełomowe znaczenie w diagnostyce kardiologicznej nie wymaga prezentacji, ale też za epokową postać w kardiologii światowej. Nagrody Nobla doczekał się dopiero w 1924 r.
W tym okresie nie brakowało też cennych prac w medycynie światowej i rodzimej. Ale oceniając ex post owe, szczególnie pierwsze nagrody Nobla w medycynie, wprost można podziwiać niezwykle trafne kryteria wartościowania wspomnianych odkryć, podyktowane godną naśladowania szczególnie dziś obiektywnością i rzeczywistością. Otrzymanie surowicy przeciwbłonniczej i konstrukcja ulepszanego elektrokardiogramu miały i mają epokowe znaczenia dla całej medycyny.
Nagrody w zakresie medycyny przyznaje od początku Królewsko-Karoliński Instytut Medyczno-Chirurgiczny w Sztokholmie.
Zbigniew Domosławski
KALENDARIUM
19-20 listopada przeprowadzono zewnętrzny audit kontrolny w naszej uczelni. Rekontroli poddano jednostki akredytowane przed rokiem oraz nowe jednostki organizacyjne AM. Audytorzy zewnętrzni zwracali uwagę na konieczność dokumentowania procesu dydaktycznego. Dokumentacja procesu dydaktycznego powinna być przechowywana w jednostce przez minimum trzy lata. Dotyczy to wszystkich rodzajów zajęć dydaktycznych. W jednej jednostce stwierdzono brak programu wykładów oraz programu ćwiczeń w bieżącym roku akademickim.
24 listopada obradował senat Akademii Medycznej, który zatwierdził wniosek Rady Wydziału Lekarskiego Kształcenia Podyplomowego w sprawie nadania tytułu doctor honoris causa prof. Halsowi Akerbkernowi z Finlandii. Senat ponadto dokonał przeglądu kadrowego związanego z minimum kadrowym na wszystkich kierunkach studiów, przyjął informację o szkoleniu BHP studentów oraz podjął uchwałę w sprawie afiliacji English Division, a także zapoznał się z informacją prorektora ds. dydaktyki na temat nauczania przedmiotów fakultatywnych na wszystkich kierunkach studiów.
25 listopada w Opolu spotkali się rektorzy wyższych uczelni Wrocławia i Opola. Tematem obrad była propozycja zjazdu doktorów honoris causa wszystkich uczelni Wrocławia, który zaplanowano na 1-3 maja 2004 roku.
26 listopada rektor i dziekan Wydziału Farmaceutycznego w towarzystwie dyrektora administracyjnego oraz radcy prawnego wzięli udział w posiedzeniu senatu Uniwersytetu Wrocławskiego. W czasie półtoragodzinnej dyskusji przedstawiciele naszej uczelni przedstawili swoje stanowisko w sprawie nieuregulowanych spraw własnościowych między Uniwersytetem a AM. Rzeczowy klimat dyskusji napawa umiarkowanym optymizmem.
27 listopada rektor spotkał się z Panem prof. dr hab. Marianem Nogą, Rektorem Akademii Ekonomicznej oraz Senatorem Rzeczypospolitej. W czasie rozmowy poruszono szereg ważnych tematów związanych z aktualnie prowadzonymi pracami legislacyjnymi oraz inwestycjami w AM. Omówiono również możliwość bliższej współpracy między AE i AM.
28 listopada wręczono uroczyście w sali widowiskowej IMPART-u dyplomy absolwentom Wydziału Lekarskiego. Rektor, żegnając absolwentów, przypomniał, że pełny tekst przysięgi przypisywanej Hipokratesowi wzywa lekarzy do wstrzemięźliwości i prosił, żeby pamiętali, że każde naruszenie prawa i norm społecznych kładzie się cieniem zarówno na ich życiu osobistym, jak i na wizerunku całej korporacji lekarskiej, której stali się członkami po złożeniu przysięgi.
fot. P. Golusik
29 listopada rektor wręczył świadectwa ukończenia IV edycji studiów w zakresie "Menedżer Ochrony Zdrowia" oraz "Orzecznictwo i Ubezpieczenia". Tegoroczne studia ukończyły 102 osoby.
Rektor zachęcał absolwentów kierunku "Orzecznictwo i Ubezpieczenia" do podjęcia studiów, które będą kształciły orzeczników dla niemieckich firm ubezpieczeniowych.
1 grudnia młodzież akademicka zorganizowała konferencję na temat AIDS. Sala wykładowa im. W. Brossa była wypełniona po brzegi.
1 grudnia na wniosek Pani prof. dr hab. Antoniny Harłozińskiej-Szmyrki rektor powołał prof. dr hab. Irenę Frydecką do pełnienia funkcji Zastępcy Redaktora Naczelnego "Advances in Clinical and Experimental Medicine" na okres od 1 stycznia 2004 do 31 grudnia 2005 roku. Redakcja ma odtąd dwóch zastępców Redaktora Naczelnego. Aktualnie czasopismo ma w rankingu KBN 5 pkt. Zwiększa się liczba prac nadsyłanych do druku.
3 grudnia obradowała w Warszawie Rada Naukowa przy Ministrze Zdrowia. Program posiedzenia obejmował dwa punkty: aktualny stan przeobrażeń w polskiej służbie zdrowia, który referował prof. dr hab. Jerzy Lwowski oraz uczelnie medyczne i szpitale kliniczne w projekcie nowej ustawy o szkolnictwie wyższym, który referował rektor naszej uczelni.
4 grudnia rektor wziął udział w uroczystościach barbórkowych w Lubinie.
5 grudnia rektor wziął udział w naradzie poświęconej projektowi ustawy przekształcającej szpitale w spółki użyteczności publicznej. Tę nieznaną na świecie formę własności i zarządzania forsuje Ministerstwo Zdrowia. Naradę otworzył Wojewoda Wrocławski Pan Stanisław Łopatowski.
Rektor przedstawił krytyczne uwagi rektorów uczelni medycznych do projektu ustawy. W naradzie wziął udział Wiceminister Zdrowia Pan Wiktor Masłowski.
5 grudnia pożegnano absolwentów Wydziału Lekarsko-Stomatologicznego. W imieniu uczelni absolwentów pożegnali m.in. prorektor ds. dydaktyki i dziekan wydziału.
fot. P Golusik
5 grudnia odbyło się posiedzenie plenarne Oddziału Wrocławskiego Polskiej Akademii Nauk.
5 grudnia Rektor powołał uczelnianą komisję, która będzie koordynowała wybory do Komitetu Badań Naukowych. Oficjalnym kandydatem uczelni jest prof. dr hab. Franciszek Iwańczak.
fot. P Golusik
9 grudnia w Teatrze Polskim odbyło się spotkanie małych pacjentów i osób wyleczonych
z choroby nowotworowej, zorganizowane przez Panią prof. dr hab. Alicję Chybicką - Kierownika Kliniki Hematologii i Chorób Nowotworowych Dzieci. Patronat nad uroczystością objął Pan Premier Leszek Miller.
12 grudnia w Auli Leopoldyńskiej wręczono dyplomy ukończenia studiów magisterskich i licencjackich absolwentom Wydziału Zdrowia Publicznego. W imieniu uczelni absolwentów pożegnał rektor oraz dziekan WZP.
12 grudnia we Wrocławiu odbyła się narada prorektorów ds. dydaktyki wszystkich uczelni medycznych. Na naradę licznie przybyło również wielu dziekanów z innych akademii medycznych. Zainteresowanie naradą wywołał jej program poświęcony zasadom przyjęcia na studia lekarskie i farmaceutyczne od 2005 roku, w którym "nowa matura" ma być obowiązkowa. Naradę wzorowo przygotował i poprowadził Pan prof. dr hab. Zygmunt Grzebieniak - prorektor ds. dydaktyki.
fot. P Golusik
15 grudnia na zaproszenie Pana Prezydenta Rzeczypospolitej rektor wziął udział w naradzie, która odbyła się w Belwederze i była poświęcona w całości trudnej sytuacji w służbie zdrowia.
* * *
Uroczystość promocji doktorów wszystkich wydziałów połączona z promocją dwóch doktorów honoris causa odbędzie się 5 marca 2004 roku w Auli Leopoldyńskiej.
INAUGURACJA NOWEGO ROKU AKADEMICKIEGO 2004/2005 ZOSTAŁA ZAPLANOWANA NA 30 WRZEŚNIA 2004 ROKU.